MỘT SỐ SO SÁNH VỀ CÂU NGÔN HÀNH TƯỜNG MINH TRONG TIẾNG VIỆT VÀ TIẾNG ANH( phần 3)

by hoangngoc 05/12/09, 08:31 pm

TÁC PHẨM VĂN HỌC

Phương pháp

Bên cạnh việc khảo sát thực tế, chúng tôi còn tiến hành khảo sát một số truyện ngắn, kịch ngắn tiếng Anh đã được dịch sang tiếng Việt và một số phát ngôn ngôn hành trong truyện ngắn tiếng Việt được một người Mỹ học tiếng Việt dịch ra tiếng Anh. Ở đây chúng tôi phân tích dựa trên giả thiết là việc dịch đã chính xác và chỉ tìm hiểu cách thể hiện phát ngôn ngôn hành tường minh trong tiếng Việt và tiếng Anh khác nhau như thế nào.

Kết quả

Kết quả thu được cũng tương tự như kết quả trong bảng khảo sát:

Một số sự khác nhau về tần số sử dụng câu ngôn hành trong tiếng Anh và trong tiếng Việt.

TIẾNG ANH TIẾNG VIỆT

Mr.____/ sir Thưa _____

Good afternoon/ Hello/ Good by Chào _____

Come in/ Sit down (thức mệnh lệnh) Mời ông vào/ bà ngồi

Sorry/ Excuse me/ I beg your pardon Xin lỗi

/ Forgive me
Do tell/ forgive/ please don’t (thức mệnh Xin ___/ Tôi van anh

lệnh)/ Will you / Would you (câu hỏi)/

We’ll (câu khẳng định)

I wish/ best wishes/ good night (Tôi) Chúc _____

I guess ____ Chắc ____ / Tôi nghĩ là _____

I reckon ____ Tôi cho rằng ____ / Tính ra ___

Bảng đối chiếu trên cho thấy tần số sử dụng câu ngôn hành với hành động thưa, chào, mời, chúc, xin lỗi trong tiếng Việt rất cao trong khi trong tiếng Anh thì hầu như câu ngôn hành không thấy xuất hiện (trừ trường hợp I wish…). Trong tiếng Việt động từ “xin” cũng khá phổ biến khi ngườI nói muốn cầu khẩn hay van nài ai làm điều gì, trong khi trong tiếng Anh ngườI ta không dùng “I pead…/ I implore…” Và một điểm nữa là trong tiếng Anh, người nói hay sử dụng “I guess…/ I reckon …” để bày tỏ ý kiến là không chắc lắm về một điều gì đó. Trường hợp này thì ngược lạI trong tiếng Việt người ta không dùng câu ngôn hành như “Tôi đoán…”

Hiện tượng động từ ngôn hành được sử dụng để thực hiện một hành động ngôn trung khác. Cụ thể là động từ “nói” và “tell với say” trong phần tiếng Anh dịch ra tiếng Việt, hay động từ “mời” trong phần tiếng Việt dịch ra tiếng Anh.

I say you don’t like simple, honest Anh nói quyết rằng em không

People, the kind of people you meet ưa những người giản dị, và

All over city. (1,10) ngay thẳng, loại người mà em

gặp khắp nơi trong thành phố.

(6,33)

I tell you you won’t stay. (3,52) Tôi nói cho ông biết, ông

không ở lạ được đâu. (8,135)

Go quickly! (Ơ …xe anh hư à? Ông đơ

người vài giây rồi la lớn – Xe

anh hư thì mặc anh, anh phải

kiếm cách mà đi chứ. Đây là

quán xá đàn bà (con gái). Mời

anh đi nhanh cho. (12,141)

Qua những dẫn chứng trên, chúng ta thấy rằng một động từ ngôn hành có thể được dùng để thực hiện những hành động ngôn trung khác nhau tuỳ theo từng ngữ cảnh cụ thể. Do đó chúng ta không thể chủ quan cho rằng động từ ngôn hành lúc nào cũng thực hiện hành động được gọi tên bằng động từ đó mà thật ra hầu hết các phát ngôn đều mang tính bất định. Chúng ta hoàn toàn có thể hiểu được người ta đang nói gì (what they are saving) nhưng hiểu được người ta đang làm gì (what they are doing) là điều rất khó. Dĩ nhiên chúng ta có thể đoán ý định chứa trong lực ngôn trung của người nói nhưng chúng ta không thể lúc nào cũng biết được là mình đoán đúng không [Wierzbicka, 1991, tr.198]. Điều này một lần nữa lại khẳng định lại vai trò quan trọng của ngữ cảnh hay tình huống.

Nhận xét cuối cùng là về hiện tượng câu ngôn hành hữu hạn. Khi khảo sát các truyện ngắn và kịch ngắn tiếng Anh, chúng tôi tìm được 6 trường hợp câu ngôn hành hữu hạn. Trong phần tiếng Việt dịch ra tiếng Anh chúng tôi tìm được 4 trường hợp. Chắc chắn đây là một hiện tượng tồn tại trong tiếng Anh và trong tiếng Việt cũng có những biểu hiện của hiện tượng này.

-I’ll tell you my opinion,…(2,39) -Tôi sẽ cho anh hay ý kiến của tôi.

(7,105)

- I’ll tell you why. (4,74) - Tôi sẽ nói cho các ngườI biết.

(9,178)